JAKCO

JAKCO - User-Centered Iterative Development

JAKCO

User-First Development: Balancing Speed and Architecture

Value delivered early beats perfect architecture delivered late - to zasada, która napędza podejście JAKCO (JAK użytkownik → CO aplikacja). To metodologia łącząca user-centered design z pragmatycznym podejściem do architektury oprogramowania.

Co to jest JAKCO?

JAKCO to framework dla User-Centered Iterative Development, który:

Rozpoczyna od rzeczywistych potrzeb użytkownika
Buduje architekturę incrementalnie, ale świadomie
Łączy szybkość dostarczania z długoterminową maintainability
Wykorzystuje feedback loops do walidacji zarówno UX jak i rozwiązań technicznych

To nie jest chaotyczne kodowanie - to strukturalne podejście do budowania oprogramowania z user experience na pierwszym miejscu.

Relacja do istniejących metodologii

JAKCO to synteza sprawdzonych praktyk:

Metodologia	Co wykorzystujemy
Lean Startup	Build-Measure-Learn cycle
Agile/Scrum	Iteracyjność, user stories
BDD	Behavior-driven scenarios
DDD	Bounded contexts emerging from user needs
MVP	Minimum viable feature delivery
Design Thinking	User empathy, rapid prototyping

Proces JAKCO

User-Centered Development Cycle
===============================

    ┌─────────────┐    ┌─────────────┐    ┌─────────────┐
    │     JAK     │───▶│   ARCH      │───▶│     CO      │
    │ User Story  │    │ Boundaries  │    │ Implement   │
    │ & Behavior  │    │ & Patterns  │    │ & Test      │
    └─────────────┘    └─────────────┘    └─────────────┘
          ▲                                        │
          │                                NO      ▼
          │                        ┌───────────────┤
          │                        ▼               │
          │                  ┌─────────────┐       │
          │                  │  VALIDATE   │       │
          │                  │ User + Tech │       │
          │                  │  Review     │       │
          │                  └─────────────┘       │
          │                        │               │
          │                        ▼               │
          │                   ┌─────────┐          │
          │                   │ READY?  │          │ YES
          │                   │    ◊    │          │
          │                   └─────────┘          │
          │                        │               │
          │                        │               │
          │                        │               │ 
          │                        │               │
          │                        │               │
          │                 ┌─────────────┐        │  
          │                 │   REFINE    │        │
          │                 │ Story/Arch  │        │
          │                 └─────────────┘        │
          │                        │               │
          │                        ▼               │
          │                ┌─────────────┐         │
          └─────────────── │ NEXT STORY  │◄────────┘
                           │ + Evolution │
                           └─────────────┘

Kluczowe elementy:
==================
JAK    - User story z konkretnym scenariuszem
ARCH   - Architectural boundaries i design decisions
CO     - Implementacja z testami (unit + integration)
VALIDATE - Dual validation: UX + technical quality
EVOLVE - Conscious architecture evolution

Kluczowe zasady grafu:

Cykliczność - proces się powtarza dla każdej funkcji Iteracyjność - możliwość powrotu i poprawy User-centric - każdy cykl zaczyna się od potrzeb użytkownika Feedback loop - szybka weryfikacja z userem Incrementalność - budowanie krok po kroku

Różnica vs tradycyjny waterfall:

Waterfall: Analiza → Design → Kod → Test → Deploy JAKCO: (JAK → CO → Test → Feedback) × N iteracji

Porównanie podejść

JAKCO	Standard
Start od user experience	Start od perfect architecture
Buduj incrementalnie	Planuj wszystko z góry
User testuje od razu	User czeka na “gotowy” produkt
Feedback natychmiastowy	Feedback po miesiacach

Przykłady w praktyce

🏛️ Standardowe podejście (#CO)

Prompt standardowy:

Stwórz system zarządzania użytkownikami z następującymi wymaganiami:

- RESTful API z endpointami CRUD
- Baza danych z tabelami users, roles, permissions
- Walidacja danych wejściowych
- System autentykacji JWT
- Middleware do autoryzacji
- Logging i error handling
- Unit testy z 80% coverage
- Dokumentacja API w Swagger
- Separacja warstw: controller, service, repository
- Design patterns: Factory, Strategy, Observer

📄 Pełna odpowiedź ChatGPT dla metody CO →

Rezultat struktury projektu:

src/
├── controllers/
├── services/
├── repositories/
├── middlewares/
├── models/
├── utils/
├── strategies/
├── observers/
├── factories/
├── routes/
├── config/
├── docs/
├── tests/
├── app.js
├── server.js
└── swagger.js

Kiedy user może testować: Po ukończeniu całego systemu
Feedback: Spóźniony, często prowadzi do dużych zmian

🚀 Podejście JAKCO (#JAK)

Prompt vibecoder style:

JAK: Admin chce dodać nowego pracownika do systemu

Scenariusz:
1. Admin klika "Dodaj pracownika" 
2. Wypełnia formularz: imię, email, dział
3. Klika "Zapisz" 
4. Widzi komunikat "Pracownik dodany" i wraca do listy
5. Nowy pracownik pojawia się na liście z możliwością edycji

CO teraz potrzebuję:
- Formularz z walidacją
- Endpoint POST /users  
- Zapis do bazy
- Lista użytkowników z refresh

Zrób to najprostszym sposobem. Potem dodamy więcej.

📄 Pełna odpowiedź ChatGPT dla metody JAK →

JAK

Rezultat struktury folderów:

project/
│
├── backend/
│   ├── server.js
│   └── db.sqlite (utworzy się automatycznie)
│
└── frontend/
    └── (tu będzie React)

Kiedy user może testować: Od razu po pierwszej funkcji
Feedback: Natychmiastowy, pozwala na szybkie iteracje

Kluczowe różnice w rezultatach

Metoda CO vs JAK - Wizualizacja różnic

Metoda #CO (standardowa)

15+ plików już na starcie
Kompletna architektura przed pierwszą linią kodu
Wszystkie wzorce projektowe zaimplementowane z góry
User czeka aż wszystko będzie “gotowe”
Wysokie ryzyko że user będzie niezadowolony po ukończeniu

Metoda #JAK (JAKCO)

2-3 pliki na początek
Minimalna implementacja dla konkretnego use case
Wzorce dodawane gdy są rzeczywiście potrzebne
User testuje każdą funkcję osobno
Niskie ryzyko - szybka korekta na podstawie feedbacku

Dlaczego seniorzy nie lubią JAKCO?

Senior Dev vs Vibecoder

Typowe zarzuty:

“Gdzie UML? Gdzie architektura? Gdzie dokumentacja?!”
“To nie jest maintainable!”
“Jak dodasz 100 funkcji to się wszystko rozpadnie!”
“To nie jest professional approach!”

Odpowiedź vibecoder’a:

“User jest zadowolony po 2 godzinach, a nie po 2 tygodniach”
“Refaktoryzuję jak będzie potrzeba”
“YAGNI - You Aren’t Gonna Need It”
“MVP > Perfect Architecture”

Kiedy używać JAKCO?

✅ Idealne dla:

Startup’ów i MVP - szybka walidacja pomysłu
Małych i średnich projektów - do 10-20 funkcji
Prototypowania - sprawdzenie feasibility
Zespołów z ograniczonym czasem - deadline pressure
Projektów z niejasnymiwymaganiami - discovery przez iterację

❌ Unikaj w przypadku:

Systemów mission-critical - bankowość, medycyna
Bardzo dużych enterprise’owych aplikacji
Projektów z rygorystycznymi wymaganiami compliance
Systemów wymagających skalowalności od dnia zero

Proces JAKCO krok po kroku

Diagram procesu JAKCO

1. Zacznij od JAK

JAK użytkownik wykona akcję X?
Kliknie przycisk Y
Zobaczy formularz Z
Wypełni pola A, B, C
Otrzyma potwierdzenie

2. Przejdź do CO

CO aplikacja musi zrobić?
- Pobrać dane z formularza
- Zwalidować
- Zapisać do bazy
- Pokazać komunikat

3. Implementuj minimum

Jedna funkcja
Najprostszy kod który działa
Podstawowe testy

4. Test z userem

Pokaż działającą funkcję
Zbierz feedback
Zanotuj potrzebne zmiany

5. Iteruj

Popraw na podstawie feedbacku
Dodaj kolejną funkcję (JAK → CO)
Refaktoryzuj gdy kod staje się nieczysty

Podsumowanie

JAKCO to nie jest silver bullet - to narzędzie, które sprawdza się w określonych kontekstach. Główne zalety to:

Szybsze dostarczanie wartości użytkownikowi
Niższe ryzyko budowania niewłaściwej funkcji
Lepsze zrozumienie rzeczywistych potrzeb użytkownika
Większa motywacja zespołu (szybkie wins)

Oba podejścia - standardowe i JAKCO - mają swoje miejsce w development’cie. Kluczem jest umiejętność wyboru właściwej metody dla właściwego kontekstu.

Better done than perfect 🎯

P.S. Dla senior devs: JAKCO nie oznacza rezygnacji z dobrych praktyk. To oznacza inteligentne ich stosowanie w odpowiednim momencie. Architecture emerges, nie zawsze musi być planned from day one! 😉

Kluczowe zasady

1. Architectural Consciousness

Każda iteracja obejmuje:
✓ User story analysis
✓ Architecture impact assessment  
✓ Technical debt evaluation
✓ Security & performance implications
✓ Scalability checkpoints

2. Quality Gates

Definicja "Done" dla każdej iteracji:
✓ User acceptance criteria met
✓ Automated tests (unit, integration, e2e)
✓ Code review passed
✓ Security scan completed
✓ Performance baseline maintained
✓ Documentation updated

3. Progressive Architecture

Zamiast Big Design Up Front, używamy Architecture Decision Records (ADRs):

Dokumentujemy każdą istotną decyzję architektoniczną
Uzasadniamy wybory kontekstem biznesowym
Planujemy evolution path dla kluczowych komponentów

Porównanie podejść

JAKCO	Big Design Up Front	Chaotic Coding
User stories → Architecture boundaries → Implementation	Architecture → Implementation → User testing	Implementation → Hope it works
Conscious technical debt	Over-engineering	Unconscious technical debt
Progressive architecture	Static architecture	No architecture
Continuous validation	Late validation	No validation
Quality gates per iteration	Quality gates at end	No quality gates

Praktyczny przykład: System zarządzania pracownikami

Kiedy używać JAKCO?

✅ Idealne dla:

Nowych produktów z niejasnym product-market fit
Startup’ów potrzebujących szybkiej walidacji
Legacy modernization - postupowa migracja
Innovation labs - eksploracja nowych możliwości
Zespołów z ograniczonym czasem na research

⚠️ Używaj ostrożnie gdy:

Regulatory requirements są sztywne i znane z góry
Mission-critical systems wymagają highest reliability
Duże, established zespoły z mature processes
Technical constraints są dobrze zdefiniowane

❌ Unikaj gdy:

Safety-critical systems (aviation, medical devices)
Systemy z extreme performance requirements
Projekty z fixed-price contracts i sztywnymi requirements
Zespoły bez senior technical leadership

Best Practices

1. Technical Debt Management

Debt Quadrants Analysis (Martin Fowler):
- Reckless/Deliberate: Avoid at all costs
- Reckless/Inadvertent: Address immediately  
- Prudent/Deliberate: Track and plan payback
- Prudent/Inadvertent: Learn and prevent

JAKCO Rule: Maximum 20% of each sprint for tech debt payback

2. Architecture Review Cadence

Weekly: Code review + local architecture decisions
Monthly: Component interaction review
Quarterly: System-wide architecture assessment  
Annually: Technology stack evaluation

3. Quality Metrics

Code Quality Gates:
- Test coverage > 80% (unit + integration)
- Cyclomatic complexity < 10
- Dependency freshness < 6 months
- Security scan: 0 high/critical issues
- Performance regression: < 5% slowdown

Tooling & Infrastructure

Development Stack

Code Quality:
  - SonarQube: Static analysis
  - ESLint/Prettier: Code formatting
  - Husky: Git hooks
  - Jest: Testing framework

CI/CD Pipeline:
  - GitHub Actions: Automation
  - Docker: Containerization
  - Terraform: Infrastructure as Code
  - ArgoCD: GitOps deployment

Monitoring & Observability:
  - Prometheus: Metrics collection
  - Grafana: Visualization
  - Jaeger: Distributed tracing
  - ELK Stack: Logging

Architecture Documentation

Living Documentation:
- ADRs in git repository
- OpenAPI specifications
- Architecture diagrams (C4 model)
- Runbooks for operations
- Decision trees for common scenarios

Podsumowanie

JAKCO - to metodologia łącząca user-centric approach z architektoniczną świadomością. Kluczowe zasady: